પૂર્વજોની મુક્તિને કાગડા સાથે શું છે કનેક્શન? ગરુડ પુરાણમાં છે ચોંકાનારૂ રહસ્ય

પિતૃઓની મુક્તિ માટે પિતૃપક્ષનું હિન્દુ ધર્મમાં વિશેષ મહત્વ છે. આ વર્ષે પિતૃ પક્ષ મંગળવાર (૧૭ સપ્ટેમ્બર)થી શરૂ થયો છે. ૧૭ સપ્ટેમ્બરથી હિન્દુ પરિવારોમાં આગામી ૧૫ દિવસ સુધી શ્રાદ્ધ અને તર્પણના નિયમોનું પાલન કરવામાં આવશે. સદીઓથી ચાલી આવતી ધાર્મિક વિધિઓથી પિતૃઓ સંતુષ્ટ થશે.

આ પદ્ધતિઓમાં પિતૃઓને તર્પણ કરવા માટે શ્રાદ્ધ દરમિયાન કાગડાઓને ભોજન આપવામાં આવે છે. શું તમે જાણો છો કે શ્રાદ્ધ દરમિયાન માત્ર કાગડાને જ શા માટે ખવડાવવામાં આવે છે, ચાલો તમને જણાવીએ કે તેનું પૌરાણિક મહત્વ શું છે.

પિતૃઓને મળે છે સ્વતંત્રતા અને શાંતિઃ એવું માનવામાં આવે છે કે પિતૃ પક્ષ દરમિયાન કરવામાં આવતી શ્રાદ્ધ વિધિનું ભોજન કાગડાને ખવડાવવાથી પિતૃઓને મુક્તિ અને શાંતિ મળે છે અને તેઓ મોક્ષની પ્રાપ્તિ કરે છે. પૂર્વજો તેનાથી પ્રસન્ન થાય છે અને તેમના વંશજોને આશીર્વાદ આપે છે.

તેવું માનવામાં આવે છે કે પિતૃઓને મોક્ષ અને સંતોષ ના મળવાને કારણે તેમના વંશજોની કુંડળીમાં પિતૃ દોષ હોય છે. તેવી સ્થિતિમાં પિતૃપક્ષનું મહત્વ ઘણું વધી જાય છે. પરંતુ, પ્રશ્ન એ છે કે પિતૃપક્ષમાં માત્ર કાગડાને જ ભોજન કેમ આપવામાં આવે છે?

ગરુડ પુરાણમાં મળે છે જવાબઃ તેનો જવાબ ગરુડ પુરાણમાં મળે છે, જેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે કાગડાને યમરાજની કૃપા હોય છે. યમરાજે કાગડાઓને વરદાન આપ્યું હતું કે તેમને આપવામાં આવતું ભોજન તેમના પૂર્વજોની આત્માને શાંતિ આપશે. તેથી પિતૃ પક્ષ દરમિયાન એક તરફ બ્રાહ્મણોને ભોજન આપવામાં આવે છે, તો બીજી તરફ કાગડાને ખવડાવવાનું પણ ખૂબ મહત્વ છે. એવું કહેવાય છે કે આ સમય દરમિયાન આપણા પૂર્વજો કાગડાના રૂપમાં આપણી પાસે આવી શકે છે.

કાગડાઓને ભગવાન રામ સાથે પણ સંબંધ માનવામાં આવે છેઃ કથાઓ અનુસાર કાગડાને ભગવાન રામ સાથે પણ સબંધિત હોવાનું માનવામાં આવે છે. કહેવાય છે કે એક વખત કાગડાએ માતા સીતાના પગ પર ચાંચ મારી હતી. જેના કારણે માતા સીતાને પગમાં ઘા થયો. માતા સીતાને પીડામાં જોઈને ભગવાન રામે ગુસ્સામાં કાગડા પર તીર ચલાવ્યું. આ પછી, કાગડાએ પોતાનો જીવ બચાવવા માટે અનેક દેવી- દેવતાઓની શરણ માંગી, પરંતુ કોઈએ તેને આશ્રય આપવાની ના પાડી. આ પછી કાગડાએ માતા સીતા અને ભગવાન શ્રી રામની માફી માંગી.

કાગડો હતો ઇન્દ્રદેવનો પુત્ર જયંત: કહેવાય છે કે આ કાગડો ઇન્દ્રદેવનો પુત્ર જયંત હતો અને ભગવાન શ્રી રામની પરીક્ષા કરવા આવ્યો હતો. કાગડાને તેની ભૂલ સમજાઈ ગઈ હતી અને ભગવાન રામે પણ તેને માફ કરી દીધો હતો. એટલું જ નહીં, ભગવાન રામે તેમને આશીર્વાદ આપ્યા કે તેમને પીરસવામાં આવેલ ભોજન પિતૃઓને તૃપ્ત કરશે. ત્યારથી પિતૃપક્ષ દરમિયાન કાગડાને ખવડાવવાની પરંપરા સદીઓથી ચાલી આવે છે.

પિતૃ પક્ષ ૧૭ સપ્ટેમ્બરથી શરૂ થયા છે અને ૨ ઓક્ટોબરે સમાપ્ત થયા છે: તે જાણીતું છે કે ભાદ્રપદ શુક્લ પૂર્ણિમાથી અશ્વિન કૃષ્ણ પક્ષ અમાવસ્યા સુધીના સોળ દિવસોને પિતૃ પક્ષ કહેવામાં આવે છે. જેમાં આપણે આપણા પૂર્વજોની શાંતિની સેવા કરીએ છીએ. આ વખતે પિતૃ પક્ષ ૧૭ સપ્ટેમ્બરથી શરૂ થશે અને ૨ ઓક્ટોબરે સમાપ્ત થશે.