કેમ કાગડાને માનવામાં આવે છે પિતૃઓના પ્રતિક અને ધરાય છે શ્રાદ્ધ?

પિતૃ પક્ષ શ્રાદ્ધની શરુઆત થઇ ગઈ છે અને 6 ઓક્ટોબર સુધી ચાલુ રહેશે. પિતૃ પક્ષમાં કાગડાનું મહત્વ ઘણું વધી જાય છે. કાગડાઓને કૃપા આપ્યા વિના શ્રાદ્ધ પૂર્ણ થતું નથી. તેને પૂર્વજોનું સ્વરૂપ કહેવામાં આવે છે. એક રિવાજ છે કે જો પૂર્વજોની બાજુમાં તર્પણ આપતા કે મુંડેર પર કાગડો બેસે તો તે ખૂબ જ શુભ સંકેત હોય છે.

જો કાગડો ગ્રાસ ખાઈ લે છે, તો તે વધુ શુભ માનવામાં આવે છે. પરંપરા છે કે આપણા પૂર્વજો તેનાથી ખૂબ ખુશ છે અને પરિવારને આશીર્વાદ આપે છે. પૂર્વજોના આશીર્વાદથી પરિવાર ખીલે છે. પરંતુ આવી સ્થિતિમાં એક પ્રશ્ન ચોક્કસપણે મનમાં આવે છે કે કાગડાને પૂર્વજોનું સ્વરૂપ કેમ કહેવામાં આવે છે?

ભગવાન શ્રી રામે વરદાન આપ્યું હતું: કાગડાને લગતી આ કથા ત્રેતાયુગની છે. પ્રથા છે કે એક વખત ઇન્દ્રના પુત્ર જયંતે કાગડાનું રૂપ ધારણ કર્યું હતું અને માતા સીતાના પગને ઘાયલ કર્યા હતા. આ જોઈને ભગવાન શ્રી રામે બ્રહ્માસ્ત્રને ચલાવીને કાગડાની
કાગડાની એક આંખ તોડી નાખી હતી.

ત્યાર બાદ જયંતને પોતાની ભૂલ સમજાઈ અને શ્રી રામની માફી માંગવા લાગ્યો. આ પછી શ્રી રામે તેમને માફ કરી દીધા અને કહ્યું કે આજ પછી તમને આપવામાં આવેલો ખોરાક પિતૃઓને મળશે. ત્યારથી કાગડાને પૂર્વજોનું સ્વરૂપ કહેવામાં આવે છે. કારણ કે પિતૃ પક્ષ પહેલેથી જ પૂર્વજોને સમર્પિત છે, આવી સ્થિતિમાં, જો કાગડો દેખાય અથવા તે તમારા દ્વારા ધરવામાં આવેલ ગ્રાસ ઉપાડે, તો તેને પૂર્વજોના આશીર્વાદ માનવામાં આવે છે.

આ પણ એક માન્યતા છે: – શાસ્ત્રોમાં કાગડાને યમરાજનું પ્રતીક કહેવામાં આવ્યું છે. યમરાજ મૃત્યુના દેવતા છે. એવો રિવાજ છે કે જો કાગડો તમારા દ્વારા આપવામાં આવેલો ખોરાક લે છે, તો યમરાજ તેનાથી ખૂબ જ પ્રસન્ન થાય છે અને તેમને તમામ મુશ્કેલીઓમાંથી મુક્તિ મળે છે અને શાંતિ મળે છે.

એવું માનવામાં આવે છે કે પ્રાચીન સમયમાં યમરાજે કાગડાને વરદાન આપ્યું હતું કે તમને આપવામાં આવતો ખોરાક પિતૃઓને શાંતિ આપશે. ત્યારથી કાગડાને ભોજન આપવાની પરંપરા ચાલી રહી છે.